fbpx

Jak zorganizować badania do pracy naukowej?

 

Wybierasz się na studia z zakresu nauk empirycznych? Z pewnością czeka Cię żmudny proces pisania własnej pracy naukowej. W zależności od tego, na jaki jej rodzaj się zdecydujesz, będziesz mógł lub musiał przeprowadzić badania. Chociaż nie są one obowiązkowe w przypadku prac opisowych – w których student opiera się na dostępnych materiałach i rzuca na nie nową perspektywę – to zdecydowanie warto je zorganizować. Odpowiednio przeprowadzone badania mogą stanowić niezwykle istotne źródło danych i wniosków. W dzisiejszym wpisie skupimy się na tym, jak je zorganizować, aby wynieść z nich jak najwięcej istotnych informacji

 

Najważniejsze pytanie – co chcesz badać?

Gdy student upora się już z procedurą wyboru tematu, przeczytaniem wielu źródeł i napisaniem części teoretycznej, przychodzi czas na badania. Są one obowiązkowe w przypadku dzieł badawczych, które mają służyć rozwiązaniu określonego problemu. Częstym błędem osób podchodzących do obrony tytułu licencjata lub magistra jest to, że zastanawiają się nad celem badań do pracy magisterskiej lub licencjackiej dopiero po rozpoczęciu, a nawet w trakcie pisania. Niezwykle ważne jest bowiem to, aby już podczas sporządzania konceptu tzw. “licencjatu” lub “magisterki” wiedzieć, co będzie podmiotem badań.

Dlaczego jest to tak ważne? Żadne badania do pracy dyplomowej nie powstają bez powodu. Warto pamiętać o tym, że nie są one niezależne od reszty. Owszem, badania do pracy magisterskiej lub licencjackiej stanowią odrębny rozdział, jednak cały czas odnoszą się do tego, co znalazło się w tych poprzednich. Dane, które zostaną zebrane podczas badań i ich analizy, mogą całkowicie odmienić całość pracy. W części teoretycznej studenci zazwyczaj opierają się na książkach, bardzo często napisanych kilkanaście lub kilkadziesiąt lat temu. Na ich podstawie stawiane są również hipotezy. Odpowiednio przeprowadzone badania do pracy dyplomowej w czasach współczesnych przynoszą wówczas niespodziewane efekty. Może bowiem okazać się, że ich wyniki całkowicie podważają postawione przez studenta hipotezy. Równie zaskakujący może okazać się rezultat przeciwny – nic na przestrzeni ostatnich lat nie uległo zmianie. Badania naukowe – a konkretnie ich wynik – mają ogromny wpływ na jakość, odbiór, a także merytoryczną wartość pracy. Pozwalają również recenzentom na określenie błyskotliwości studenta, jego zaangażowania, a także umiejętności do konstruktywnej autorefleksji. Dlatego niezwykle ważne jest to, aby przemyśleć cel i przebieg zadań jeszcze na etapie budowania konspektu pracy.

 

Cel obrany – przygotowujemy badania!

Gdy tezy i hipotezy zostały już postawione, można zająć się samymi badaniami do pracy dyplomowej. Niezwykle istotne jest dobranie odpowiedniej metody. W zależności od specyfiki pracy, jej tematyki i ukierunkowania, warto zastanowić się nad różnymi technikami. Jedną z najczęściej wybieranych metod jest badanie kwestionariuszowe, nazywane również ankietowym. Ich ogromną zaletą jest prostota prowadzenia. W czasach social mediów, wystarczy jedynie udostępnić na mediach społecznościowych link do kwestionariusza stworzonego np. przy pomocy narzędzia Google Forms. Do wyboru studenci mają również badanie statystyczne. W celu jego wykonania pozyskuje się dane m.in. ze zbioru GUS lub Eurostatu. Jeśli jednak praca dotyczy jakiegoś konkretnego przedsiębiorstwa lub instytucji, student może uzyskać pozwolenie na dostęp do tamtejszej bazy danych. Z kolei w przypadku prac z takich zakresów, jak socjologia, kognitywistyka lub psychologia, warto sięgnąć po analizę psychometryczną.

Gdy metoda została wybrana, pora na przystąpienie do badań do pracy magisterskiej lub licencjackiej. Podstawą do ich wykonania jest określenie braków występujących w części teoretycznej pracy. Gdy autor pracy jest ich już świadom, może przystąpić do określania hipotez i problemów badawczych. Warto również przeprowadzić wstępne badania, które umożliwią ostateczne ustanowienie problemu, a także niezbędnych do wykonania czynności. Kiedy autor pracy ma już stuprocentową pewność, może przystąpić do prawidłowej organizacji  – czyli określenia miejsca, charakterystykę populacji (osób biorących udział w badaniu), a także chronologicznego rozplanowania całego procesu. Istotne jest zorganizowanie etapów w czasie w taki sposób, aby autor miał czas nie tylko na przeprowadzenie badań, ale również ich rzetelną analizę.

 

Na co warto zwrócić uwagę podczas przeprowadzania badań?

Badania właściwe – czyli te, które przeprowadzane są po próbnych – mają jeden prosty cel. Chodzi o zgromadzenie wiarygodnych danych, zaczerpniętych u samego źródła, jakim jest populacja badawcza. Warto jednak pamiętać o tym, jak istotne jest prawidłowe liczenie oraz segregowanie materiału badawczego. Powinien on spełniać warunki subiektywne (podmiotowe), a także obiektywne (przedmiotowe) badań.

Co to oznacza? Poprzez podmiotowość badań rozumie się całkowitą zgodność z rzeczywistością. Aby materiał badawczy spełniał ten warunek, powinien być oparty na dużej wiedzy dotyczącej przedmiotu badań do pracy dyplomowej. Ważne jest również krytyczne podejście osoby przeprowadzającej. Jeśli istnieją podejrzenia, że dane zostały pozyskane w sposób niezgodny z założeniami – np. ankietę wypełniono niesamodzielnie mimo prośby badającego – należy je odrzucić. Innymi słowy, subiektywne warunki badań są w pełni uzależnione od osoby przeprowadzającej.

Z kolei pod określeniem “przedmiotowość” kryją się wszystkie kwestie związane z obraną metodą badawczą, a także technikami i narzędziami. Bardzo często warunek przedmiotowości nie zostaje spełniony już na etapie tworzenia kwestionariusza lub arkusza obserwacji. Pytania i polecenia bywają niejasne lub zwyczajnie nie znajdują zastosowania w danej pracy naukowej. Świetnym pomysłem, który ułatwi stworzenie obiektywnego kwestionariusza bądź arkusza, jest podsunięcie go osobie trzeciej. Nie musi ona odpowiadać na zawarte w nim pytania – wystarczy, by rzuciła okiem, czy wszystko jest dla niej jasne i zrozumiałe. Dzięki temu organizator badań do pracy licencjackiej lub magisterskiej będzie mógł nanieść odpowiednie poprawki, dzięki którym kwestionariusz będzie czytelniejszy.

Dlaczego spełnianie warunków podmiotowości i przedmiotowości jest tak istotne? Warto pamiętać o tym, że każdy błąd, źle sformułowane pytanie lub niejasny komplet odpowiedzi wpływa na całokształt pracy naukowej. Może ona stracić na wiarygodności i merytoryczności. Właśnie dlatego warto przeprowadzać badania kontrolne – czyli takie, które nie mają na celu zebrania danych, lecz sprawdzenia czytelności narzędzi badawczych.

 

Podsumowanie przebiegu badań

Po przeprowadzeniu badań do pracy dyplomowej, zebraniu danych i ich przeanalizowaniu, pozostaje już jedynie sporządzenie odpowiedniego podsumowania. Pora więc na przekonwertowanie liczb na słowa. Podsumowanie badań powinno przybierać formę pisemnego raportu. Można jednak wzbogacić je o wykresy, które znacznie podniosą poziom przejrzystości pracy naukowej. Należy pamiętać o tym, że nie wystarczy suche przedstawienie danych. Wyniki badań muszą być również opatrzone odpowiednim komentarzem, a także wyciągniętymi wnioskami. Jak już wcześniej wspomnieliśmy, badania naukowe mają na celu poparcie lub podważenie postawionych przez autora pracy hipotez. W podsumowaniu nie powinno więc zabraknąć właśnie kwestii przewidywań osoby przeprowadzającej badania – czy zostały one potwierdzone, czy też nie.