Słownik

John Tukey (1915 – 2000)

John Tukey (1915 – 2000) był amerykańskim matematykiem, uważanym za jednego z najważniejszych statystyków XX wieku. Ukończył studia z chemii na Brown University, a następnie zdobył doktorat z matematyki na Princeton University.

Przez całą swoją karierę Tukey pracował na styku matematyki i statystyki, koncentrując się na praktycznych problemach analizy danych. Jego prace miały ogromny wpływ na rozwój statystyki eksploracyjnej, technik analizy danych oraz grafiki statystycznej. Dzięki swojemu umiejętnemu łączeniu teorii i praktyki, stał się jednym z najbardziej wpływowych statystyków swojego czasu, a jego prace miały ogromne znaczenie dla rozwoju praktycznego wykorzystania metod statystycznych w wielu gałęziach nauki. Ciekawostką jest fakt, że Tukey był również jednym z pierwszych, którzy używali terminu “inżynieria oprogramowania” i “bit” w kontekście informatyki.

Tukey wprowadził wiele nowatorskich metod i podejść w analizie statystycznej. Oto kilka z nich:

• Jednym z najbardziej znanych odkryć Tukeya była “szybka transformacja Fouriera” (FFT), która zrewolucjonizowała analizę sygnałów i obrazów.
• Można uznać go za prekursora eksploracyjnego podejścia do analizy danych. Tukey kwestionował dominujące w tamtym czasie konfirmacyjne podejście do analizy danych, opierające się na sztywnym testowaniu z góry określonych modeli matematycznych. Podkreślał on istotne znaczenie bardziej elastycznego podejścia do analizy danych poprzez uważną eksploracją, która pozwala odkrywać struktury i informacje zawierające się w zbiorach danych.
• Tukey odegrał ważną rolę w rozwoju grafiki statystycznej. Jego prace koncentrowały się na opracowaniu nowych metod wizualizacji danych, które pomagają w eksploracji i prezentacji wyników statystycznych w sposób zrozumiały i przystępny. Jedną z jego istotnych zasług na tym polu jest stworzenie wykresu “box plot” (znany w języku polskim jako wykres skrzynkowy lub pudełkowy) – prostego, ale efektywnego sposobu wizualizacji rozkładu danych, używanego przez wielu statystyków po dziś dzień.
• Był jednym z prekursorów rozwoju metod porównań wielokrotnych w kontekście analizy wariancji (ANOVA), znanych obecnie również pod hasłem testów post-hoc. Pozwalają one na porównanie wielu grup i identyfikację różnic istotnych statystycznie między nimi. Opracował testy post-hoc Tukeya oraz test HSD (Honestly Significant Difference).
• Inny istotny wkład Tukeya to koncept “odpornych” metod statystycznych, których wyniki są mniej zależne od występowania wartości odstających w danych. Stworzył on wiele idei, stanowiących fundament pod tę gałąź metod statystycznych.