fbpx

Słownik

START | EDUKACJA | SŁOWNIK | Zmienna zakłócająca

Zmienna zakłócająca

Zmienna zakłócająca (lub czynnik zakłócający) – zmienna, która może wpływać na wyniki badania naukowego lub analizy statystycznej w sposób niezamierzony przez badacza, powodując zniekształcone lub błędne. Czynniki zakłócające są istotnymi zagrożeniami ważności eksperymentu lub badania.

Możemy wyróżnić różne typy czynników zakłócających:

  • Czynniki zewnętrzne: przykładowo warunki atmosferyczne, zmiany w otoczeniu, czy też zmiany w technologii mogą wpływać na wyniki badania. Badany inaczej wypełni kwestionariusz, kiedy w pomieszczeniu będzie ciepło, a inaczej kiedy każemy wypełniać mu kwestionariusz w chłodni.
  • Czynniki wewnętrzne: takie, które są związane bezpośrednio z próbką. Przykładowo, próbując ocenić skuteczność nowego leku, bez kontroli spożywania innych leków równocześnie, może wpływać na wyniki badania.
  • Błąd pomiaru: związany z niedokładnością lub niestabilnością używanych narzędzi pomiarowych mogą wpływać na dokładność wyników, dlatego ważne jest każdorazowe testowanie rzetelności narzędzi.
  • Skrzywienie selektywne: sytuacja, w której próba badawcza nie jest reprezentatywna dla całej populacji, co prowadzi do błędnych generalizacji. Stąd reprezentatywny dobór próby poprzez dobór kwotowy jest ważnym elementem planowania badań.
  • Zmienne „konfundujące”: inaczej określane jako zmienna współzależna, która może być powiązana zarówno ze zmienną zależną, jak i niezależną w eksperymencie. Na przykład, jeśli badasz związek między ilością czasu spędzanego na nauce a wynikami egzaminu, to ilość snu może być zmienną konfundującą, ponieważ może wpływać zarówno na czas nauki, jak i na wyniki egzaminu.
  • Efekt Placebo: jeden z najbardziej znanych efektów, związanych z wpływem świadomości uczestniczenia w eksperymencie na jego wyniki, pomimo braku manipulacji zmienną niezależną.

Ograniczenie wpływu zmiennych zakłócających możliwe jest poprzez wprowadzenie tzw. zmiennych kontrolnych, czyli zmiennych, które są uwzględniane i kontrolowane w analizie statystycznej, aby zminimalizować ich wpływ na wyniki badania. Warto pamiętać, że kontrola wszystkich czynników zakłócających w badaniu nie jest możliwa, dlatego też warto ograniczyć się do specyficznych, najbardziej istotnych z nich.

COFNIJ

wróć do spisu wszystkich pojęć

Podziel się wiedzą

z innymi

Opinie Klientów

Co o nas sądzą?

Współpracowaliśmy

między innymi z:

Nasi partnerzy