Podwójnie ślepa próba
Podwójnie ślepa próba to technika używana w badaniach naukowych, w której ani osoby badane, ani badacze nie wiedzą, który uczestnik został włączony do próby eksperymentalnej, a który do kontrolnej. Jest to istotny element eksperymentów kontrolowanych, które mają na celu minimalizację wpływu subiektywnych oczekiwań na wyniki samego badania. Innymi słowy podwójnie ślepa próba to bardziej rozbudowana wersja klasycznego modelu eksperymentalnego, w którym informacje o tym którzy badani są przydzieleni do próby eksperymentalnej posiada jedynie koordynator całego badania, który sam nie bierze udziału w przeprowadzeniu eksperymentu, lecz zajmuje się najczęściej analizą zebranych danych.
Poniżej prezentujemy kilka przykładów próby podwójnie ślepej w wybranych dziedzinach:
1. Medycyna: Badanie skuteczności nowego leku na raka. Uczestnicy badania zostają losowo przydzieleni do grupy otrzymującej nowy lek lub placebo, przy czym ani badani, ani badacze nie wiedzą, która grupa jest która. Bardziej żywy przykład można zaobserwować chociażby w serialu Dr House – sezon 5 odcinek 12 „Bez bólu”, gdzie jedna z głównych bohaterek bierze udział badaniach nad eksperymentalnym leczeniem pląsawicy Huntingtona
2. Psychologia: Badanie wpływu kofeiny na zdolność zapamiętywania. Osoby z grupy eksperymentalnej otrzymują kapsułki z kofeiną, podczas gdy osoby z z grupy kontrolnej placebo, który smakuje identycznie, ale nie zawiera kofeiny. Ani uczestnicy ani badacze nie wiedzą, które osoby są przydzielone do którego z dwóch warunków.
Zalety stosowania podwójnie ślepej próby:
1. Obiektywne wyniki: Eliminuje wpływ oczekiwań badaczy i badanych na wyniki badania, co prowadzi do bardziej obiektywnych wyników.
2. Wiarygodność: Badania prowadzone w ten sposób są zazwyczaj bardziej wiarygodne i bardziej podatne na akceptację przez społeczność naukową i społeczeństwo jako całość.
O czym należy pamiętać wykorzystując podwójnie ślepą próbę:
1. Przekłamanie wyników: Stosowanie podwójnie ślepej próby wiąże się z koniecznością dużej kontroli procesu zbierania danych. Ewentualne błędy w tej kwestii, np. podanie właściwego leku pacjentowi z grupy placebo, może prowadzić to do fałszywych wniosków.
2. Trudność w implementacji: Niewiele badań może być przeprowadzone metodą podwójnie ślepej próby, a sam proces trzeba dokładnie rozplanować i skrupulatnie przeprowadzić.
3. Koszty i złożoność: Badania podwójnie ślepe są dosyć kosztowne, a ich przeprowadzenie wymaga stosunkowo dużo czasu.
Jakie wymogi formalne należy spełnić, aby próba podwójnie ślepa była faktycznie podwójnie ślepa?
– Podział na próby eksperymentalną i kontrolną, zgodnie z drugą zasadą randomizacji, odbywa się poza wiedzą zaangażowanych badaczy. Kto jest kim może wiedzieć tylko koordynator całego badania, bezpośrednio niezaangażowany (nie kontaktuje się z badanymi).
– Badane grupy osób powinny być traktowane jednakowo, co służy utrzymaniu kanonu jednej różnicy.
– Badacz/statystyk w momencie analiz nie wie która grupa jest którą, deszyfracja powinna nastąpić po analizach oraz utworzeniu raportu, aby uniknąć zjawiska p–hacking.
Podsumowując, próba podwójnie ślepa jest jedną z technik eksperymentalnych służących zwiększeniu wiarygodności i obiektywności wyników. Wymaga ona losowego podziału badanych do grup oraz niewiedzy samego badacza kto został przydzielony do której grupy. Metoda ta, choć bardziej ceniona od klasycznego eksperymentu, nie zawsze jest możliwa do realizacji oraz bywa dosyć kosztowna, wymagająca zaangażowania większego zespołu badaczy.
